Kastamonu Tosya ile Samsun Ladik’te 27 Kasım 1943 tarihinde meydana gelen ve 7.2 büyüklüğündeki deprem Tokat’ı da etkiledi. 13 Nisan'da merkez üssü Amasya'nın Taşova ilçesi olan 4,6 büyüklüğündeki deprem 1943’te Ladik-Tosya arasında meydana gelen depremi akıllara getirdi. Tokat’ın Erbaa ilçesinin de büyük ölçüde etkilendiği bu depremle ilgili bilgileri sizler için derledik.
1942 yılında yaşanan büyük depremin yaralarını sarmaya çalışırken, 27 Kasım 1943 tarihinde ikinci bir depremle sarsıldı. Gece saat 01.23’te meydana gelen ve yaklaşık 20 saniye süren deprem, Çankırı, Çorum, Amasya ve Tokat vilayetlerinde etkili oldu (Ulus 27 Kasım 1943).
İlk gelen bilgilere göre, Tokat’ta iki ev ve birçok duvar yıkılırken, iki kişi hayatını kaybetti; bir kişi ağır, birkaç kişi ise hafif şekilde yaralandı. Erbaa ile saat 03.30’a kadar telgraf ve telefon yoluyla iletişim sağlanamayınca Lâdik üzerinden irtibat kuruldu. İlk etapta Erbaa’dan can kaybı ya da hasar olmadığı belirtildi. Tokat Valisi, beraberinde İl Sıhhat (Sağlık) Müdürü ve İl Nafia (Bayındırlık) Müdürü ile birlikte hemen Erbaa’ya hareket etti (Ulus 27 Kasım 1943).
Ancak bir gün sonra, Anadolu Ajansı’nın aktardığı bilgilere göre, bir yıl önceki depremde ayakta kalan bazı yapılar bu depremde yıkıldı. Erbaa’da dört vatandaş ve çevre köylerde de bazı kişilerin yaşamını yitirdiği, yaralı sayısının ise az olduğu bildirildi (Ulus 28.11.1943).
Depremden iki gün sonra gelen haberler, felaketin boyutlarını daha net ortaya koydu. Yapılan yeni değerlendirmelerde, Erbaa’da can kaybının 265, yaralı sayısının ise 104 olduğu açıklandı. Anadolu Ajansı’na göre, afet bölgesine yardım için tüm önlemler alındı; ilaç, çadır, giyecek ve gıda gibi acil ihtiyaç malzemeleri bölgeye ulaştırıldı. Ağır yaralılar vilayet hastanesine sevk edilirken, hafif yaralıların yerinde tedavi edildiği belirtildi. Sıhhat ve İçtimai Muavenet (Sağlık ve Sosyal Yardım) Vekili Hulusi Alataş, 28 Kasım’da deprem bölgesine hareket etti (Ulus 29 Aralık 1943).
1943 DEPREMİNDE TOKAT VE ERBAA’DA 492 KİŞİ ÖLDÜ
Dâhiliye Vekili (İçişleri Bakanı) Hilmi Uran, 29 Kasım 1943’te TBMM’de yaptığı açıklamada, Tokat’ta iki evin yıkıldığını, Erbaa’ya bağlı 15 köyün tamamen, 38 köyün ise büyük oranda harap olduğunu ifade etti. Uran, üçü Tokat merkezde ve Erbaa’da olmak üzere toplam 492 kişinin hayatını kaybettiğini; 173 vatandaşın ağır yaralı olduğunu, bu yaralıların 163’ünün Erbaa’da, beşinin Zile’de, ikisinin Tokat merkezde, üçünün ise köylerde bulunduğunu belirtti. Kızılay tarafından Erbaa’ya 250 çadır, dört sandık ilaç ve 10.000 lira gönderildiğini de açıkladı (TBMM Zabıt Ceridesi, 1944, C.6, B.7: 24-25).
ERBAA’DA YIKILAN BİNA SAYISI 3 BİN 200
1 Aralık tarihli habere göre, Erbaa ve köylerinde yıkılan bina sayısı 3.200 olarak tespit edildi (Ulus 1 Aralık 1943). Önceki deprem sonrası yapılan geçici barakalar da bu depremde yıkıldı. Yardımlar kapsamında köylere çadır ve yiyecek gönderilmeye devam edildi (Ulus 6 Aralık 1943). Tokatlı vatandaşlar depremzedeler için iç çamaşırı ve pamuklu eşyalar dahil toplamda 1040 parça yardımda bulundu (Ulus 9 Aralık 1943).
TOPLAM ÖLÜ SAYISI 507
Saha incelemelerinde bulunan Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekili Hulusi Alataş, 13 Aralık 1943’te TBMM’de yaptığı konuşmada, Tokat vilayetindeki toplam can kaybının 507, yaralı sayısının 171, yıkılan ev sayısının ise 3.201 olduğunu açıkladı (Ulus 14 Aralık 1943).
Depremzedelere yönelik yardımlar da devam etti. Almus nahiyesi halkı 1.000 lira bağışta bulundu. Tokat merkezinden Kızılay’a 3.397 lira 12 kuruş yardım yapıldı (Ulus 26 Aralık 1943). Niksar halkı ise daha önce gönderdiği 847 lira para ve 1.600 kilo yiyeceğe ek olarak 317 kilo daha çeşitli gıda maddesi ulaştırdı (Ulus 1 Aralık 1944).
